ياس

استاد مرتضی مطهری در یکی از سخنرانی‌هایشدرباره تحریفات مربوط به واقعه عاشورا فریاد می‌زند که ما امام حسین خراب کن هستیم! و از علل آن می‌گوید :

« [ امام ]حسین(ع) می‌گوید من نهضت کردم برای امر به معروف، برای اینکه دین را زنده کنم، برای اینکه با مفاسد مبارزه کنم. نهضت من یک نهضت اصلاحی اسلامی است.

[ ولی ] ما آمدیم یک چیز دیگری گفتیم و[ آن را] تحریف کردیم.

ما گفتیم [ امام ] حسین [ علیه السلام ] یک شرکت بیمه تاسیس کرد، بیمه‌ی گناه. گفت شما را از نظر گناه بیمه کردم. در عوض چه می‌گیرم؟ شما برای من اشک بریزید، من در عوض گناهان شما را جبران می‌کنم، اما شما هرچه می‌خواهید باشید، ابن‌زیاد باشید، عمرسعد باشید.

ما می‌گوییم یک ابن‌زیاد در دنیا کم بود، یک عمرسعد در دنیا کم بود، یک سنان‌بن‌انس در دنیا کم بود، یک خولی در دنیا کم بود، امام حسین خواست خولی در دنیا زیاد شود، عمر سعد در دنیا زیاد شود، گفت أیها‌الناس هرچه می‌توانید بد باشید که من بیمه‌ی شما هستم!»

توبه

خداوند علاقه فوق العاده ای به توبه بندگان دارد، چرا که آغاز تمام خوشبختیهای انسان است. در حدیثی از امام باقر علیه السلام می خوانیم: «خداوند از توبه بنده اش بسیار شاد می شود، بیش از کسی که مرکب و توشه خود را در بیابان (خطرناکی) در یک شب تاریک گم کرده و سپس آن را بیابد.»

بسیاری از علمای اخلاق نخستین گام برای تهذیب اخلاق و سیر الی الله را «توبه» شمرده اند، توبه ای که صفحه قلب را از آلودگیها پاک کند و تیرگیها را مبدل به روشنایی سازد و پشت انسان را از بار سنگین گناه سبک کند، تا براحتی بتواند طریق به سوی خدا را بپیماید.
مرحوم «فیض کاشانی » در آغاز جلد هفتم «المحجه البیضاء» که در واقع آغاز گر بحثهای اخلاقی است چنین می گوید: «توبه از گناه و بازگشت به سوی ستار العیوب و علام الغیوب آغاز راه سالکین و سرمایه پیروزمندان و نخستین گام مریدان و کلید علاقه مندان و مطلع برگزیدگان و برگزیده مقربان است»
سپس اشاره به این حقیقت می کند که غالبا انسانها گرفتار لغزشهایی می شوند و با اشاره به لغزش آدم (که در واقع ترک اولی بود نه گناه) می گوید: چه اشکالی دارد که همه فرزندان آدم به هنگام ارتکاب خطاها به او اقتدا کنند، چرا که خیر محض، کار فرشتگان است و آمادگی برای شر بدون جبران، خوی شیاطین است و باز گشت به خیر بعد از شر، طبیعت آدمیان است; آن کس که به هنگام ارتکاب گناه و انجام شر به خیر باز گردد، حقیقتا انسان است!

نکاتي کليدي براي جلوگيري از استرس امتحانات

با آغاز فصل امتحانات، ميزان استرس و اضطراب در ميان بسياري از دانش آموزان و دانشجويان افزايش مي يابد که يکي از دلايل عمده مراجعه به روان پزشکان را به خود اختصاص مي دهد. اما اين که چرا بعضي افراد در مواجهه با امتحانات خونسرد و عادي برخورد مي کنند و برخي به بي خوابي، اختلال در تمرکز و بي قراري و مشکلات جسماني دچار مي شوند، سؤالي است که براي بسياري از افراد پيش مي آيد.با وجود آن که استرس و فشارهاي رواني فرد را آسيب پذيرتر و زمينه اختلالات جسمي را براي او پديد مي آورد اما بسياري از افراد نسبت به آن واکنش ناسازگارانه از خود نشان مي دهند که به طور مستقيم بر سلامت آن ها تأثير مي گذارد.آگاهي از نحوه مقابله با استرس، استراحت منظم و کافي، تغذيه مناسب و انجام ورزش هاي سبک و آرام بخش در موفقيت امتحانات، کاهش استرس و خطرات تهديد کننده سلامت تأثير بسزايي دارد.

تمرکزم را از دست مي دهم

يکي از دانشجويان، استرس را مهم ترين دليل موفق نشدن در امتحانات اعلام مي کند و مي گويد: با وجود آن که در طول ترم، درس هايم را به طور کامل مطالعه مي کنم اما با نزديک شدن به فصل امتحانات از شدت استرس، قدرت تمرکز خود را از دست مي دهم و بيشتر مواقع با شکست مواجه مي شوم.«ذاکريان» مي افزايد: با وجود آن که سعي مي کنم با روش هاي مختلف استرس و هيجانم را کنترل کنم، اما باز هم فشارهاي ناشي از استرس مرا آزار مي دهد.مادر يک دانش آموز 11 ساله هم مي گويد: پسرم از همان سال اول ابتدايي هنگام امتحان به شدت پريشان و مضطرب مي شد به گونه اي که مجبور مي شدم براي درمان او به پزشک مراجعه کنم. «فرامرزي» تهديد و فشار معلمان و والدين را در ايجاد استرس و آسيب هاي رواني مؤثر مي داند و مي افزايد: اگر والدين و معلمان از آسيب هاي جسماني ناشي از استرس آگاهي داشته باشند هيچ گاه زمينه اين فشارهاي رواني را براي فرزندان خود مهيا نمي کنند.

اضطراب امتحان هم مثبت و هم منفي

يک پزشک متخصص اعصاب و روان در اين باره مي گويد: اضطراب امتحان جزو اضطراب هاي شايع در ميان نوجوانان و جوانان است که امروزه شيوع بالايي پيدا کرده است.دکتر «حميد رضا بياتي» اضطراب را نگراني بيش از حد و افراطي درباره نحوه پاسخگويي به سوالات امتحان اعلام مي کند و مي افزايد: درجاتي از اضطراب و استرس مي تواند مثبت باشد و احساس تهييج و به دست آوردن يک فرصت را براي فرد فراهم کند.وي تصريح مي کند: گاهي اضطراب، تمرکز شخصي را بر مطالعه افزايش مي دهد و باعث مي شود فرد برنامه خود را منظم تر و زمان خود را مديريت کند.وي توضيح مي دهد: زماني که استرس و اضطراب منفي مي شود فرد احساس مي کند تحت فشار شديد است و قادر به کنترل آن نيست که اين نوع اضطراب به نداشتن تمرکز و حواس، واکنش هاي فيزيولوژيک نامطلوب و افت عملکرد منجر مي شود.وي عنوان مي کند: استرس و اضطراب شديد باعث مي شود که فرد نتواند توانايي هاي واقعي خود را نشان دهد.وي اظهار مي دارد: افرادي که عزت نفس و احساس کارآمدي پاييني دارند، شکست و ناکامي هاي متعددي را تجربه کرده اند و يا اضطراب بيش از اندازه دارند بيشتر مستعد اضطراب امتحان هستند.به گفته اين پزشک متخصص، الگوي خشک و غيرقابل انعطاف پرورش در خانواده، انتظارات بيش از حد والدين و تفکر کمال طلبانه، تنبيه و سرزنش، دريافت نکردن تشويق و تقويت مناسب و وضعيت اجتماعي اقتصادي پايين جزو عوامل خانوادگي است که به بروز اضطراب امتحان منجر مي شود.

عوامل مؤثر در تشديد اضطراب

وي ادامه مي دهد: انتظارات بيش از حد و نا به جاي معلم، درس و امتحان دشوار، ماهيت امتحان (مانند کنکور)، محدوديت هاي زماني، محيط نامناسب امتحان، ناآشنا بودن مراقبان و وجود عوامل مزاحم مانند سر و صدا نيز در کنار ديگر عوامل ياد شده به تشديد اضطراب قبل از امتحان منجر مي شود.

عوامل کاهش دهنده اضطراب

وي خاطر نشان مي کند: با استفاده از تکنيک هاي آرام سازي و تنفس عميق، دوش گرفتن، گوش کردن به موسيقي آرام، صحبت کردن با دوستان، قدم زدن و راه رفتن يا دويدن مي توان علايم بدني اضطراب را در زمان استرس کاهش داد.«بياتي» نسبت به صحبت کردن هاي حين استرس، که بار منفي دارد و ذهن و جسم را خسته مي کند هشدار مي دهد و مي گويد: گفت و گوهاي ذهني نظير «قبول نمي شوم»، «مطمئن هستم که رد مي شوم»، «چرا چيزي ياد نمي گيرم» و «اگر قبول نشوم خانواده ام چه برخوردي خواهند داشت؟» را بشناسيد و هر چه سريع تر آن ها را متوقف کنيد و به جنبه هاي مثبت بينديشيد.وي تأکيد مي کند: والدين بايد انتظارات خود را تعديل و براساس توانايي فرزندان خود از آن ها توقع داشته باشند.وي مي افزايد: شتاب و عجله در هنگام مطالعه به افزايش اضطراب و بي قراري منجر مي شود، بنابراين مي توان با برنامه ريزي دقيق و نظم دادن به دروس از بروز عجله و اضطراب پيشگيري کرد.وي تصريح مي کند: برنامه هاي پيچيده و غير واقعي درسي به شدت اضطراب زا و آسيب زننده است و به شکست در امتحان منجر مي شود.

اهميت مصرف صبحانه و ارتباطات فاميلي

وي خوردن صبحانه کامل و مقوي را در موفقيت امتحان مؤثر مي داند و عنوان مي کند: بسياري از دانش آموزان و دانشجويان هنگام تحصيل يادر فصل امتحانات ارتباطات فاميلي و اجتماعي خود را قطع مي کنند غافل از آن که گذراندن زماني با دوستان و فاميل و صحبت کردن با آن ها مي تواند انرژي، نشاط و انگيزه را براي انجام امور درسي و کاري افزايش دهد.به گفته وي، استفاده زياد از تنقلات، تماشاي تلويزيون و استفاده زياد از رايانه که برخي افراد براي فرار از اضطراب به آن روي مي آورند به تعويق شروع درس و آغاز يک چرخه معيوب منجر مي شود و وضعيت را بدتر مي کند.

مصرف چاي، قهوه و شکلات ممنوع

اين پزشک متخصص اعصاب و روان به تأثير استرس بر کاهش سيستم ايمني بدن و افت توانايي هاي فرد در هنگام امتحانات اشاره مي کند و اظهار مي دارد: برخي از دانشجويان براي افزايش تمرکز يا بيدار ماندن از چاي، قهوه و يا داروهاي تحريک کننده ذهن استفاده مي کنند.

وي خاطر نشان مي کند: مصرف چاي، قهوه و شکلات به دليل داشتن مقادير زيادي کافئين به اضطراب شديد منجر مي شود بنابراين بايد اين گونه مواد حداقل هنگام امتحانات مصرف نشود.وي ادامه مي دهد: مصرف داروهاي محرک ذهن نظير ريتالين نيز اگر بدون دستور روان پزشک و براي مدت طولاني مصرف شود باعث تشديد علايم جسمي و رواني اضطراب خواهد شد.دکتر «بياتي» به عوامل اضطراب زاي ديگر اشاره مي کند و مي گويد: مصرف نوشابه هاي گازدار و نيترات و نيتريت که در مواد غذايي نظير کنسروها و سوسيس و کالباس يافت مي شود زمينه ابتلا به سر درد و سوء هاضمه را فراهم مي کند و باعث مي شود آرامش فرد قبل از امتحان مختل شود.وي تغذيه صحيح و مصرف غذاي متعادل را که شامل 4 گروه اصلي غذايي سبزي و ميوه، نان و غلات، لبنيات، گوشت و ديگر منابع پروتئيني است، بهترين توصيه براي افراد داراي سطح اضطراب بالا اعلام مي کند و مي افزايد: مصرف مواد غذايي حاوي تريپتوفان نظير پسته، فندق و بادام، غلات کامل و مصرف وعده هاي منظم و کوچک غذا براي پيشگيري از افت قند خون که زمينه ساز استرس است در پيشگيري از اضطراب امتحان تأثير بسزايي دارد.وي تأکيد مي کند: در فصل امتحانات از مصرف غذاهاي چرب خودداري و صبح خود را با نوشيدن يک ليوان آب ميوه طبيعي حاوي ويتامين C که در پيشگيري از استرس بسيار مؤثر است آغاز کنيد.وي مصرف حداقل 8 ليوان آب در روز را ضروري مي داند و تصريح مي کند: ورزش، مصرف ميوه هاي تازه با پوست، غلات کامل با سبوس و سبزيجات در طول روز در شادابي و نشاط، تقويت روحيه و پيشگيري از استرس امتحانات مؤثر است.وي نسبت به انتظارات غير واقعي و بيش از حد والدين که زمينه اضطراب فرزندان را فراهم مي آورد هشدار مي دهد و عنوان مي کند: والدين بايد براي تلاش ها و موفقيت هاي فرزندان خود ارزش قائل شوند و آن ها را تشويق و به گونه اي با آن ها رفتار کنند که ترس و استرس و ضعف هاي خود را بدون هيچ نگراني بازگو کنند.وي اظهار مي دارد: برنامه ريزي اصولي و غير پيچيده، آگاه کردن نوجوانان و جوانان و انتظارات به جا در موفقيت تحصيلي تأثيرگذار است.وي خاطر نشان مي کند: اگر والدين با ارائه شيوه هاي ياد شده باز هم شاهد اضطراب فرزندان شان باشند بايد از روان پزشکان و متخصصان امور رواني براي درمان اقدام کنند.يک روان شناس نيز در اين باره مي گويد: فراهم آوردن محيط امن و سرشار از آرامش، درک کردن فرزندان، مانند يک دوست رفتار کردن، اطمينان بخشيدن، تقويت و تشويق به جا و داشتن انتظارهاي معقولانه در پيشگيري از استرس فرزندان بسيار مؤثر است.«محمدي» مي افزايد: احساس اضطراب، از ميزان توانمندي فرزندان مي کاهد و زمينه اختلالات جسمي و موفق نشدن در تحصيل را فراهم مي آورد.وي تأکيد مي کند: والدين بايد به اندازه هوش و استعداد فرزندان، از آن ها انتظار داشته باشند و از مقايسه آن ها با ديگر هم سن و سالان شان بپرهيزند. وي تصريح مي کند: در صورت مشاهده نمره کم، برچسب هاي منفي و نامعقول به فرزندان خود نزنيد زيرا باعث تضعيف روحيه و کاهش اعتماد به نفس آن ها مي شود.وي ادامه مي دهد: در صورتي که مشاهده کرديد فرزندتان با وجود تلاش هاي فراوان نمره کم مي آورد، سعي کنيد بر اعصاب خود مسلط باشيد، با آرامش با او گفت و گو کنيد و راهکارهاي افزايش توانمندي را به جاي سرزنش و تنبيه به او گوشزد کنيد.